Ścinanie Kani – sobótkowe widowisko obrzędowe

Ścinanie Kani – sobótkowe widowisko obrzędowe

Ścinanie ptaka zwanego kanią to kaszubskie widowisko obrzędowe związane z nocą świętojańską. Wierzono, że kania sprowadza na wisie deszcze, burze, susze oraz wszelki nieurodzaj. Nie ma się więc co dziwić, że ptak był za to znienawidzony.

Żeby zapobiec tym wszystkim nieszczęściom urządzano na niego polowania i dokonywano publicznej egzekucji. Do walki stawała cała wieś.  Towarzyszyły temu śpiewy, tańce i ogólna radość.

Widowisko odbywało się zazwyczaj na wiejskim pastwisku lub w centrum wsi. Wybierano spośród ludności osoby, które odgrywały w ten dzień różne role np. sołtysa, sędziego, kata, leśniczego i inne w zależności od regionu. W dniu Sobótki mieszkańcy wyruszali kolorowym korowodem do miejsca, w którym odbywało widowisko.

Według legendy „Pewnego lata, całkiem niedługo po stworzeniu świata, na Kaszubach panowała tak wielka susza, że wysychały stawy, jeziora a nawet morze. Ptaki nie miały co pić. Ulitował się nad nimi Bóg i polecił wykopać studnię. One zaś wzięły się ochoczo do dzieła, jedna jedyna kania nie pracowała bo nie chciała pobrudzić sobie nóg. Odtąd na mocy boskiego zakazu nie wolno jej pić wody, poza tą, która po deszczu gromadzi się w szczelinach kamieni”.

Inna wersja legendy mówi, że kania była kobietą, która za swoją próżność została ukarana przez Boga i zamieniona w ptaka. Wstydzi się teraz swojego lenistwa i nie śmie pić wody z jezior i rzek.

Dziś już nie ścinana się kani a zwyczaj całkowicie zanikł.

W okolicach dnia Sobótki w Muzeum Kaszubskim w Kartuzach co roku na wzór dawnego obyczaju odtwarza się widowisko. Uczestnicy spotykają się na rynku i barwnym korowodem maszerują ulicami Kartuz.

Ciekawostka
Kania ruda jest u nas ptakiem mało znanym. Jednak w Polsce jest objęta całkowita ochroną. Ma wiele cech wspólnych z orłami. Dorosły osobnik ma długość od 65 do 72 cm natomiast rozpiętość skrzydeł od 145 do 144.

Bibliografia
1.Schmandt P., Sobótka, ścinanie kani, ogień i czary na Kaszubach, Region, 2014
2.Treder J., Zwyczaj i widowisko Ścinania kani w etnologii i literaturze, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie, 2012
3. Maczulis N., Kaszubskie Zeszyty Muzealne Z 11,Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Kaszubskiego im. F. Brzezińskiego w Kartuzach, Muzeum F. Tredera w Kartuzach,2003

Comments are closed, but trackbacks and pingbacks are open.